
علوم غریبه در اسلام چه حکمی دارد؟ علوم غریبه شامل چه شاخههایی است؟ چه کتابهایی راجع به این موضوعات صحبت کردهاند؟ نظر و دیدگاه فقها به علوم غریبه در اسلام چیست؟
در ادامه راجع به این مطالب میخوانیم پس با ما همراه باشید.
علوم غریبه چیست؟
علوم غریبه به دانشهای سری، پنهان، رمزآلود، فراتر از علوم تجربی است و دور از دسترس عموم قرار دارد گفته میشود، بسیاری از بزرگان در قسمتبندی علوم، این علم (علوم خفیه) را مقابل علم تجربی (علوم جلیه) میدانند.
از دلایلی که این مطالب و علوم پنهان و مخفی هستند این هست که از سوء استفاده و زیانهای آن جلوگیری شود.
ماهیت علوم غریبه
علوم غریبه معمولاً به دنبال کشف کردن امور پنهان، موجودات ماورایی، ارتباط با عوامل غیرعادی هستند. این علوم از ترکیب ستارهشناسی سنتی، عرفان، رمز شناسی، اسامی مقدس، اعداد و حتی بعضی عناصر سحر آمیز تشکیل شدهاند.
علوم غریبه شامل چه شاخههایی است؟
علوم غریبه به شاخههای مختلفی تقسیم میشوند و هر کدام از آنها به جنبهای از ماوراءالطبیعه میپردازند در ادامه ۵ شاخه صلی علوم غریبه را معرفی میکنیم.
- علم کیمیا:
- توضیح: تلاش برای تبدیل فلزات کم ارزش به طلا و نقره (تبدیل مادهای به ماده دیگر)
- در گذشته این علم پایهای برای شیمی مدرن بود.
- جستجوی حجر الفلاسفه (سنگ جادویی که همه چیز را تبدیل به طلا میکند.)
- نمونه: آزمایشهای جابربن حیان در کیمیاگری اسلامی
- علم لیمیا:
- توضیح: لیمیا علم تسخیرات و طلسم ترکیب نیروهای معنوی و زمینی برای تسخیر کردن و بدست آوردن کنترل هر آنچه که به دست تسخیر شدنی هست میباشد.
- علم سیمیا:
- توضیح: تأثیر برای ادراک انسانها مثل بینایی سیمیا از کلمه سیما به معنی دیداری میآید که میتواند باعث ایجاد توهم تاثیر نیروهای قوی در تخیل و دیدن افراد است یا میتواند باعث تغییر در ظاهر اشیا شود، که بعضی این علم را مانند جادو و سحر میدانند.
- نمونه: کتاب شمس المعارف الکبری راجب این علم است.
- علم هیمیا:
- توضیح: اعتقاد به تأثیر اجرام آسمانی در سرنوشت انسان و تسخیر آنها و ارتباط با ارواح و جنها برای پیشبینی آینده.
- نمونه: احکام نجوم در تمدنهای باستانی
- علم ریمیا:
- انجام شعبده بازی و کارهای خارق العاده به وسیله ابزار، ادعیه و وردها
- برای دریافت و دانلود مجموعهکتابهای ۲۰ جلدی علوم غریبه کلیک کنید.
علم جفر چیست؟
علم جفر نیز یکی از پر رازآلودترین شاخههای علوم غریبه است، اما در تقسیم بندی کلاسیک پنجگانه علوم غریبه (هیمیا، سیمیا، کیمیا، ریمیا و لیمیا) قرار نمیگیرد. اما بسیاری از عرفا و عالمان علوم غریبه، جفر را جزو فرعی یا مستقل علوم غریبه میدانند.
بر اساس روایات مربوط به علوم غریبه در اسلام ، جفر از علوم اهل بیت بوده و امام علی (ص) و امام صادق (ع) از استادان این علم شناخته میشوند. حتی بعضی به کتابهای جفر جامع اشاره میکنند که گنجینهای از اسرار عالم است.
در نظر داشته باشید که علوم غریبه در اسلام اگر همراه با سحر باشد، نهی شده و حرام است.
علم جفر، حروف و اعداد:
توضیح: تفسیر و تحلیل رمزهای علم از طریق حروف، اعداد و ابجد
- علم حروف (شناخت تآثیرات حروف و اسامی)
- علم اعداد (مثل ابجد)
- علم اسماء و ادعیه
جفر را معمولاً در این گروه قرار میدهند، که اینها همگی زیر مجموعه علوم باطنی و غریبه هستند که بر پایهی رمز و کشف اسرار عمل میکنند.
علوم غریبه در اسلام چگونه است و اسلام راجب این موضوع چه دیدگاهی دارد؟
دیدگاه اسلام نسبت به علوم غریبه ترکیبی از احتیاط، تأیید محدود و نهی کردن به طور جدی است. این علم بستگی به نیت استفاده ، نوع علم، تطابق با آموزههای شرعی گاهی مورد تأیید قرار گرفتهاند و گاهی به عنوان باطل، حرام یا کفر معرفی شدهاند. در ادامه نگاهی مو شکافانهتر به دیدگاه اسلام (بر اساس قرآن و احادیث نظرات علما) خواهیم داشت:
نظرات مثبت و تأییدی علوم غریبه در اسلام:
علم جفر، علم حروف، اسماء و اعداد
- در روایات شیعه به ویژه درباره علم جفر آماده که این علم در نزد اهل بیت است و برای کشف امور پنهان و حقایق عالم استفاده شده است.
از امام صادق(ع) نقل شده است:
- در نزد ما جفراست که علوم پیشینیان و آیندگان در آن نهفته است.
نظرات منفی و تحریمی علوم غریبه در اسلام:
سحر، شعبده، تسخیر، جن، ارتباط با ارواح
- در قرآن سحر به طور واضح گناه کبیره اشاره شده است:
- وَما یُعَلِّمانِ مِن أَحَدٍ حَتّى یَقولا إِنَّما نَحنُ فِتنَهٌ فَلا تَکفُرْ
بقره، ۱۰۲ - یعنی حتی فرشتگانی که سحر را آموزش میدادند، هشدار میدادند که این فتنه است و استفاده ناصحیح از آن کفر آمیز است.
هر علمی که از شیطان، جن و نیروهای غیر الهی همراه باشد.
- علمای اسلامی این دسته را حرام و موجب گمراهی میدانند.
- از جمله میتوان به برخی اقسام سیمیا، لیمیا، هیمیا اشاره کرد که به تسخیر و تصرف در عالم با ابزارهای مشکوک میپردازند.
غیبگویی و پیشگویی بدون مجوز الهی
- پیشگویی آینده به طور مستقل (بدون اتصال به وحی یا علم امامان معصوم) در اسلام مجاز نیست.
- پیامبر اکرم(ص):
- هر که نزد کاهن یا پیشگو رود و او را تصدیق کند، به آنچه بر محمد نازل شده کافر شده است.
استفاده و یادگیری علوم غریبه در اسلام چه زمانی بدون اشکال است؟
فقیهان یادگیری علوم غریبه را به شرط نداشتن فساد، سحر، بدی کردن و… بدون اشکال دانستهاند. همچنین بسیاری پیشگویی با علوم غریبه را حرام دانستهاند. بسیاری از عالمان و فقها مراجعه به این علوم را برای مطالب معمولی مانند پیداکردن فرد یا کالای گم شده جایز نمیدانستند.
علوم غریبه در اسلام، دیدگاه فقها
بسیاری از علمای اسلامی، به ویژه فقهای شیعه، نسبت به برخی از شاخههای علوم غریبه (مخصوصاً علومی که به سحر و تسخیر مربوط میشوند) دیدگاهی منفی دارند و آنها را در صورت استفاده برای ضرر به دیگران حرام میدانند، اما بخشهایی مانند علم جفر و اسماء، اگر در خدمت علم و هدایت باشند و طلسم نباشند، مورد استفاده برخی عالمان و عرفا بوده است.

به نقل از آیت الله خویی، اگر کسی به جز احکام شرعی که منبع اصلی آن کتاب، سنت، عقل و اجماع است، از قبیل علوم غریبه علم پیدا کرده نمیتوان تقلید کرد.
عرفای مسلمان مانند ابن عربی، سید حیدر آملی، قاضی سعید قمی، صدرالدین شیرازی و برخی دیگر اعتقاد دارند که اگر در مسیر کمال و قرب الهی به کار میرود، میتواند ابزاری برای سلوک باشد. اما آنان تآکید دارند. سوء استفاده از این علوم موجب هلاکت روح است.
با این حال میتوانید برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به رسالهی مرجع خود مراجعه کنید.
کتابهای معروف در زمینه علوم غریبه و جفر
کتاب الجفر الکبیر منسوب به امام علی(ع)
- گفته میشود این کتاب شامل اسرار عالم، غیبگوییها، حروف، اعداد و حوادث آینده است.
- وجود نسخهای معتبر از آن تایید نشده، ولی بسیاری از عرفا به آن اشاره کردهاند.
شرح کتاب جفر جامع (منسوب به امام صادق(ع)
- شامل قواعد و رموز جفر ابجد است.
- برخی شاگردان امام صادق(ع) مطالبی را از این علم نقل کردهاند.
کتاب چهل نام خدا (اسماء الحسنی) و خواص آنها
- از منابع فرعی برای استفاده در جفر و طلسمات.
- ترکیب اسماء با اعداد ابجد، یکی از ابزارهای رایج در جفر است.
کتاب الشمس المعارف کبری از احمدبن علی بونی (قرن ۶ هجری)
- کتاب شمس المعارف کبری از مشهورترین کتابها در زمینه علوم غریبه هست.
- کتابی بسیار بحث برانگیز که هم مورد استفاده بوده و هم نقدهای جدی شرعی به آن وارد شده است.
همچنین کتابهای فتح الغرایب در علوم غریبه، کتاب مجربات ابن سینا و مجموعه ۸۰ جلد از کتابهای علوم غریبه، از سری کتابهایی هستند که به این علوم پرداختهاند.
نکته مهم: بسیاری از این منابع و شخصیتها با نوعی رمز، تقیه پیچیدگی همراه هستند. چون این علوم همواره در مرکز اتهاماتی مانند سحر یا کفر بودهاند، بزرگان غالباً محتاطانه یا رمزآلود درباره آن سخن گفتهاند.
جمع بندی:
اسلام با نگاهی بسیار محتاطانه و هشدار دهنده به علوم غریبه نگاه میکند. در حالی که بخشهایی مانند دعا و اسماء الهی و علم حروف که بعضی از آنها در قرآن و دعاهای اهل بیت هستند (با نیت پاک) و اجازه شرع قابل استفاده هستند، بیشتر شاخههای علوم غریبه در اسلام نهی شده، خطرناک، و در مواردی حرام قطعی هستند.